DUO FAGOT EN VIOOL
Thomas Oltheten – fagot
Daphne Oltheten – viool
Mozart, Paganini, Beethoven
Fagot en Viool
foto: Anne Meyer
De violiste Daphne Oltheten en de fagotist Thomas Oltheten, leden van het beroemde Apollo-Ensemble, spelen als duo werken van Mozart, Beethoven en Paganini. Zij zijn op zondag 15 april om 15.00 uur in ’t Mosterdzaadje te beluisteren.
De duetten van Paganini zijn onlangs op het Amerikaanse label Centaur op cd uitgebracht. Vader en dochter maakten met dit programma een tournee door Brazilië.
Het programma bestaat uit drie jeugdwerken van Mozart, Beethoven en Paganini. De duetten van Paganini zijn origineel voor viool en fagot, bij Mozart is de vioolpartij origineel en de baspartij niet aan een specifiek instrument toebedeeld en bij Beethoven is de fagotpartij origineel en de andere stem oorspronkelijk voor klarinet.
De combinatie viool en fagot heeft een lange traditie. Componisten zoals Rosenmüller, Fontana en Böddecker schreven voor viool, dulciaan (voorloper van de fagot) en basso continuo. Composities waarbij de viool en fagot gelijkwaardige stemmen kregen toebedeeld, echter wel met toevoeging van een bas ter ondersteuning. Ook in de hoog barok werden viool en fagot solistisch naast elkaar gezet zoals bijvoorbeeld met de triosonates van Telemann.
Mozart componeerde op zijn 12e vioolsonates waarbij de baspartij niet was uitgewerkt tot een pianobegeleiding. Deze kunnen daardoor heel goed door een cello of fagot gespeeld worden. Binnen dit duetten programma is de Sonate KV46d een rustpunt. Op het eerste gezicht ‘eenvoudige’ sonates; toch zit er al de meesterlijke balans in van Mozart.
Bij Beethovens drie duetten voor klarinet en fagot is de ontstaansgeschiedenis onbekend. Waarschijnlijk was hij rond de 20 jaar toen hij ze componeerde en niet veel later werden ze in Parijs onder zijn naam uitgegeven. Als snel werden deze duetten ook voor viool en cello uitgegeven. Vandaag wordt de ‘Paganini-bezetting’, viool / fagot, aangehouden.
Paganini kreeg als 18 jarige de vraag van een Zweedse fagottist of hij iets kon componeren met meer uitdaging voor de fagot. Zo kwamen viool en fagot weer naast elkaar te staan in de vorm van Tre Duetti Concertanti, nu zonder begeleiding van een bas instrument. Waarom kreeg de jonge Paganini, als violist, deze opdracht? Paganini had bij Allesandro Rolla gestudeerd, zowel viool als compositie. Alesandro Rolla was zeer goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen bij de fagot hetgeen blijkt uit het fagotconcert dat hij schreef. Paganini heeft deze uitdaging heel erg serieus genomen en weet zowel fagot als viool tot de grens van de technische mogelijkheden te drijven zonder zijn natuurlijke muzikaliteit te kort te doen.
Daphne Oltheten is een Nederlandse violiste, werkzaam op concertpodia in voornamelijk Nederland, Duitsland en Brazilië. Zij werd als een veelzijdige violiste opgeleid door Coosje Wijzenbeek, Mireille van der Wart en Theodora Geraets, waarbij haar gevoel voor verschillende stijlen al gedurende haar studie aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag zeer opvallend was. Als kind werd de historische uitvoeringspraktijk haar met de paplepel ingegoten: haar moeder, Marion Boshuizen, is werkzaam als organiste, klaveciniste en fortepianiste. Haar vader, Thomas Oltheten, is fagottist en bespeelt zowel de moderne als historische fagotten en dulciaan. Het is dus niet gek dat Daphne uiteindelijk ook besloot nog een Master Oude Muziek te studeren aan de Hochschule für Darstellende Kunst Stuttgart. Zij behaalde daar in 2015 haar Masterdiploma bij professor Christine Busch. Naast het volgen van vele cursussen en masterclasses in binnen- en buitenland, wordt Daphne al bijna haar hele leven gecoacht door David Rabinovich. Hij is zowel van grote invloed op haar barok- als moderne vioolspel en inspireert haar altijd om de uitersten van zowel haar instrument als de muziek op te zoeken. Tegenwoordig werkt Daphne zowel als barok- en moderne violiste. Zo is zij als barokvioliste een vast lid van het Apollo Ensemble en is zij de komende tijd te horen bij Bach Collegium Stuttgart, Stiftsbarock Stuttgart en het Amsterdam Baroque Orchestra. Op moderne viool speelt Daphne veel kamermuziek en is zij voornamelijk werkzaam samen met de Braziliaanse pianist Henrique Gomide. Met dit Duo is zij regelmatig te gast op concertpodia in Brazilië. Daarnaast werken zij mee aan speciale programma’s voor de kinderen die studeren aan Instituto Baccarelli, een muziekschool speciaal voor kinderen uit de grootste sloppenwijken van São Paulo. Voor het label Centaur nam Daphne samen met haar vader de drie Duetten voor viool en fagot van Niccolò Paganini op. Duo Oltheten-Gomide bracht hun eerste CD uit in 2014. Hierop zijn Sonates van Mozart, Schubert en Grieg te horen.
Thomas Oltheten: van de 17de eeuwse dulciaan tot en met de moderne fagot. Als fagottist, mede-oprichter en zakelijk leider vormt het Apollo Ensemble al 25 jaar zijn directe muzikale omgeving. Daarnaast heeft Thomas Oltheten hij gewerkt in zowel de moderne als de historische ensembles en orkesten zoals: Stuttgarter Barockorkester, Oslo Barok Orkest, Concerto d’Amsterdam, het NoordNederlands orkest, het Combattimento Consort, Tonhalle en Opera orkest Zürich, Anima Eterna en vele andere. Als solist is treedt hij regelmatig op, zowel op moderne als op historische instrumenten. In 2016 is de Cd uitgekomen met de duo’s voor viool en fagot van Paganini, voor het eerst dat dit repertoire op historische instrumenten is vastgelegd. Tevens is hij voorzitter van het Fagotnetwerk Nederland / Vlaanderen waarmee hij in 2017 het eerste concours voor zowel moderne als historische fagotten organiseerde.